Panowanie saskie w Rzeczpospolitej

  • 15 maja 1697 roku - początek obrad sejmu elekcyjnego
  • 27 czerwca 1697 roku - odbyło się głosowanie nad wyborem króla - doszło do podwójnej elekcji: mniejszość ogłosiła królem elektora saskiego Fryderyka Augusta I Wettina, znanego u nas jako August II Mocny, reszta księcia Contiego
  • August II szybko przybył do Polski, przeszedł na katolicyzm (co nota bene wywołało panikę w Saksonii), zaprzysiągł pacta conventa i został koronowany na Wawelu - to zapewniło mu przewagę nad wybrańcem większości, który przybył do Gdańska na czele eskadry francuskiej, ale zmuszony został do wycofania się
  • August II był zwolennikiem absolutyzmu, który realizował zresztą w Saksonii, marzył zatem o przebudowie w tym kierunku ustroju Rzeczypospolitej
  • 1699 rok - pokój z Turcją w Karłowicach - Turcja zwróciła Rzeczpospolitej Podole i prawobrzeżną Ukrainę - zakończyło to długoletnie wojny polsko-tureckie
  • przy okazji wojen z Turcją doszło do zbliżenia Augusta II z carem Piotrem I - w efekcie
  • w 1699 roku zawarty został sojusz sasko-rosyjski przeciw Szwecji
  • August II chciał odebrać Szwecji Inflanty, a poprzez ich zdobycie chciał trwale związać Wettinów z Polską, co w daleko idących planach miało wzmocnić Wettinów na tyle, by mogli starać się o koronę cesarską
  • Piotr I z kolei chciał uzyskać dla Rosji dostęp do Bałtyku
  • równocześnie dwór duński był zaniepokojony rosnącymi wpływami szwedzkimi w Holsztynie, toteż chciał tę ekspansję powstrzymać - w efekcie zawarty został sojusz sasko-duński przeciw Szwecji
  • efektem sojuszu Saksonii, Danii i Rosji było powstanie Ligi Północnej
  • 1699 rok - August II podpisał umowę ze stanami inflanckimi, na mocy której przekazano władzę dziedziczną w Inflantach Wettinom
  • 1700-1721 - Wielka Wojna Północna
  • luty 1700 rok - August II uderzył na czele wojsk saskich na Szwecję, wkraczając do Inflant i próbując zająć bez powodzenia Rygę - szlachta inflancka wbrew wcześniejszym deklaracjom wcale nie garnęła się do poparcia Augusta II
  • marzec 1700 roku - Dania zaatakowała Holsztyn
  • sierpień 1700 roku - król Szwecji Karol XII zmusił Danię do zawarcia pokoju i wycofania się z wojny
  • sierpień 1700 roku - Piotr I wypowiedział wojnę Szwecji
  • listopad 1700 roku - król Szwecji Karol XII pobił Rosjan pod Narwą - 10 tysięcy Szwedów zadało klęskę 40-tysięcznej armii rosyjskiej
  • listopad 1700 roku - wybuchła wojna domowa na Litwie - stronnictwo Sapiehy przeciw Ogińskiemu i jego zwolennikom
  • 1701 rok - Szwedzi zajęli Kurlandię i w pogoni za wojskami saskimi wkroczyli na Litwę
  • maj 1702 rok - Szwedzi wkroczyli do Warszawy
  • lipiec 1702 roku - klęska Augusta II pod Kliszowem
  • w Rzeczypospolitej dość biernie przyglądano się agresji szwedzkiej - była to wojna Saksonii i króla, ale nie Rzeczypospolitej
  • lipiec/sierpień 1702 roku - wybuchło powstanie kozackie na prawobrzeżnej Ukrainie - powstańcy deklarowali poddanie opanowanych ziem carowi
  • luty 1704 roku - zawiązała się konfederacja generalna warszawska, której przewodził prymas Michał Radziejowski - konfederaci ogłosili detronizację Augusta II
  • maj 1704 roku - w odpowiedzi na konfederację warszawską zawiązała się konfederacja generalna sandomierska: dla obrony kraju i poparcia Augusta II - konfederaci sandomierscy zawarli sojusz z carem Piotrem I - sojusz przewidywał, że po zakończeniu wojny Inflanty zostaną przekazane Rzeczypospolitej, a ponadto Rosjanie mieli pomóc w stłumieniu powstania kozackiego na prawobrzeżnej Ukrainie
  • lipiec 1704 roku - pod bagnetami wojsk szwedzkich nieliczna szlachta wybrała królem wojewodę poznańskiego Stanisława Leszczyńskiego
  • w Rzeczpospolitej zapanował chaos - wojska saskie, szwedzkie, rosyjskie i polskie przejściowo zajmowały poszczególne ziemie i miasta, które musiały deklarować wierność temu władcy, którego wojska te popierały - nie powinno dziwić, że wobec takiej sytuacji, a także rozłamu wśród szlachty zrodziło się wówczas przysłowie "Jedni do Sasa, drudzy do Lasa"
O ekscesach, których w czasie wojny potrafiło się dopuszczać polskie wojsko wobec miejscowej ludności polskiej pisano tak: "Byli tacy w dywizjach polskich, którzy ubogich na mrozie wielkim nago zewlokszy, wodą z solą polewali i bydłu potem lizać dali, tak długo póki o pieniądzach, gdzieby mieli nie powiedzieli, albo tyle a tyle nie wydali. Byli tacy, którzy śledziami okarmiwszy i słoną wodą napoiwszy, za piec jednego na drugiego pokładali, i tak długo przypiekać kazali, póki żony albo przyjaciele jacy pieniędzy nie przynieśli." To zaledwie dwa przykłady okrucieństwa...
  • 1705 rok - Stanisław Leszczyński został koronowany w Warszawie
  • 1705 rok - Leszczynski podpisał traktat ze Szwecją, który przewidywał okupowanie na czas wojny wszystkich twierdz Rzeczypospolitej przez Szwedów oraz całkowite uzależnienie polityki polskiej od Szwecji
  • 1706 rok - Szwedzi wkroczyli do Saksonii - aby nie dopuścić do spustoszenia elektoratu August II w traktacie zawartym we wsi Altranstädt zrzekł się korony na rzecz Leszczynskiego, zachowując jedynie tytuł królewski
  • 1709 rok - Karol XII został pokonany przez Piotra I pod Połtawą na Ukrainie - król szwedzki schronił się w Turcji
  • Leszczyński przebił się z wiernymi mu wojskami do szwedzkiego Szczecina
  • 1709 rok - restauracja Augusta II na tronie polskim
  • August II postanowił wykorzystać sytuację dla wzmocnienia swojej władzy
  • 1713 rok - August II wprowadził do Rzeczypospolitej wojska saskie - obawiano się wojny z Turcją
  • pobyt wojsk saskich, które wybierały kontrybucje od polskiej ludności, wzbudził niechęć wśród szlachty
  • listopad 1715 roku - w Tarnogrodzie została zawiązana konfederacja przeciw wojskom saskim
  • z ramienia cara w sporze miedzy Augustem II a szlachtą mediatorem został Grzegorz Dołgoruki - równocześnie do Rzeczypospolitej wkroczyły wojska carskie
  • listopad 1716 roku - w wyniku pertraktacji zawarto traktat w Warszawie, dla którego ratyfikowania zwołano sejm
  • luty 1717 roku - "sejm niemy" - nikogo nie dopuszczono do głosu wychodząc z założenia, że wszystkie sprawy zostały już postanowione

- ministrowie sascy nie mieli prawa decydowania o sprawach polskich, a ministrowie Rzeczypospolitej o sprawach elektoratu

- wojsko saskie - z wyjątkiem 1200 osobowego kontyngentu gwardii - miało opuścić Rzeczpospolitą

- ograniczono swobodę króla przebywania poza granicami Rzeczyposolitej, zabraniając mu rozdawania wakansów w Polsce, gdy przebywał w Saksonii

- w czasie pobytów króla w Rzeczypospolitej mogło przy nim przebywać tylko 6 ministrów saskich

- bez zgody Rzeczypospolitej król nie mógł prowadzić wojny zaczepnej

- zakazano zawiązywania konfederacji

- ustalono powołanie stałego, 24 tysięcznego wojska (18 tysięcy w Koronie, 6 tysięcy na Litwie), na które przeznaczono stałe podatki

- wprowadzono stałe podatki: pogłówne w Koronie, podymne na Litwie

- ograniczono uprawnienia hetmanów w dziedzinie polityki zagranicznej

- ustanowiono sąd na przestępców stanu

  • 1719 rok - Piotr I wycofał wojska rosyjskie z Rzeczypospolitej
  • 1724 rok - tumult w Toruniu - protestanci zdemolowali kolegium jezuickie, a władze miejskie zachowały bierność - za bezczynność na władze Torunia spadły surowe represje
  • 1732 rok - traktat Löwenwolda - traktat trzech czarnych orłów - porozumienie Austrii, Prus i Rosji przeciw elekcji na tron polski syna Augusta II, Fryderyka Augusta II (późniejszego Augusta III) i Stanisława Leszczyńskiego
  • 1733 rok - śmierć Augusta II
  • w efekcie porozumienia stronnictw Czartoryskich i Potockich na sejmie konwokacyjnym przyjęto uchwałę odsuwającą od elekcji cudzoziemców
  • wrzesień 1733 rok - królem wybrano Stanisława Leszczyńskiego
  • październik 1733 rok - magnaci litewscy pod osłoną wojsk rosyjskich ogłosili wybór Fryderyka Augusta II Wettina, czyli Augusta III
  • 1733-35 - wojna o sukcesję polską - Francja poparła Leszczyńskiego, ale faktycznie nie miała ani możliwości, ani zamiaru bronić interesów Leszczyńskiego - był to wystarczający jednak powód do wojny z Austrią, w wyniku której Francja uzyskała Lotaryngię, a Bourboni hiszpańscy Neapol i Sycylię
  • Leszczyński udał się do Gdańska, by tam oczekiwać pomocy
  • 1734 rok - do Gdańska przybyła nieliczna eskadra francuska, co nie zapobiegło jednak klęsce - Gdańsk skapitulował
  • 1734 rok - w obronie Leszczyńskiego zawiązała się konfederacja w Dzikowcu
  • 1736 rok - Stanisław Leszczyński podpisał akt rezygnacji z korony polskiej
  • 1736 rok - sejm pacyfikacyjny (pacyfikacja - przywrócenie pokoju) - ogłoszono amnestię dla konfederatów dzikowskich - był to jedyny niezerwany sejm za panowania Augusta III spośród 14 ogółem
  • w kraju panowała całkowita anarchia - kultywowano zasadę: "Polska nierządem stoi"
  • jakiekolwiek próby reform nie mogły zostać przeprowadzone, gdyż zrywano sejmy
  • 1763 rok - śmierć Augusta III
Site copyrights© 2020 by Karol Ginter